ΕΝΘΕΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ

Το Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
Ο Σεπτέμβρης, για τον ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη Ηλία Καζάν, ήταν ο μήνας που γεννήθηκε (7-9-1909) και ο μήνας που έφυγε σε ηλικία 94 ετών, πλήρης ημερών, σαν σήμερα 28-9-2003, αφού του απονεμήθηκε στα 90 του χρόνια, στις 21-3-1999 από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, Τιμητικό ΄Οσκαρ για το σύνολο του κινηματογραφικού έργου του. 

Ο Ηλίας Καζαντζόγλου, ( Καζάν το έκανε στην Αμερική) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1909. Ο πατέρας του Γεώργιος, έμπορος χαλιών και η μάνα του Αθηνά Σισμάνογλου από το χωριό Μουταλάσκι Καππαδοκίας, μετοίκησαν στην Πόλη και το 1914 μετανάστευσαν στην Νέα Υόρκη, όπου ο Ηλίας σπούδασε, έγινε στην αρχή ηθοποιός και μετά σκηνοθέτης, ο μεγαλύτερος που ανέδειξε η Αμερική! Αν και  Έλληνας, για τη μεγάλη αυτή διάκριση, ποτέ κανείς στην Ελλάδα, δεν φιλοτιμήθηκε να τον τιμήσει. Αλλά μήπως τίμησαν όσο θα έπρεπε την Μαρία Κάλλας; Προφανώς υποβαθμίζουν του άξιους και ικανούς για να ανυψώνουν τον ασήμαντο εαυτό τους…
Το Μάρτιο του 1999, εν όψει της βράβευσης του  Καζάν  στο  Dorothy Chantdler Pavillion με τιμητικό ΄Οσκαρ, ξεσηκώθηκαν κάποιοι και τον κατηγόρησαν ως «προδότη». Ανάμεσα σ’  αυτούς που με πάθος τον συκοφάντησαν ήταν και ο ελληνοαμερικανοεβραίος Ζύλ Ντασέν, ο Τζούλυ της Μελίνας Μερκούρη. Ο Ντασέν, έβαλε   πληρωμένη ολοσέλιδη καταχώρηση στο περιοδικό “ Hollywood Reporter” και τόνιζε, ότι : “ Ο Ηλίας Καζάν ήταν προδότης. Αν του έχει μείνει λίγη αξιοπρέπεια, πρέπει να αρνηθεί το Οσκαρ”…
Αλλά γιατί τόσο μίσος του Τζούλυ απέναντι στον Ελληνοαμερικανό Ηλία Καζάν;
 Όπως αποκαλύπτει ο καθηγητής Γιώργος Γιάνναρης, όταν ο στενός φίλος του Καζάν, ήρθε στην Αθήνα, για την παρουσίαση βιβλίου του, ο Ντασέν τον κατηγορούσε σε συνέντευξη του στο «Βήμα»  ως καταδότη!  Και σε  παλιά συνάντηση τους, στη Νέα Υόρκη, ο Καζάν του μίλησε για τον Ντασέν: «Τι να σου πω. Τον λυπάμαι  τον κύριο γιατί δεν έχει κάνει τίποτε στη ζωή του. Με ζηλεύει!  Σου υπενθυμίζω, πως ό,τι έργο ανέβαζα εγώ,  αυτό ανέβαζε μετά από μένα αυτός. Δεν ανέδειξε κανέναν ηθοποιό, κανέναν συγγραφέα, τον λυπάμαι. …»
   Εκτός απο τον  Τζούλυ και άλλοι αμερικανοεβραίοι στράφηκαν κατά του Καζάν, όπως οι Ουώλτερ Μπερνστάϊν, Ρίτσαρντ Ντρέϋφους και Σελέστ Χόλμ. Άλλοι, όπως οι Μάρλον Μπράντο,  Τζαίημς Ντήν,  Ροντ Στάϊγκερ, τον υπερασπίστηκαν, ενώ ο Τσάλτον Ηστον είπε ότι «Δεν έφτιαξε ο Καζάν την λίστα. Τα κινηματογραφικά στούντιο δημιούργησαν την λίστα».

Ο Ελίας Καζάν με τον μάρλον Μπράντο στα γυρίσματα της  ταινίας On the Waterfront.  Photograph: John Kobal Foundation/Getty Images

Ας δούμε όμως τι ακριβώς συνέβη. Το 1989 πήγα στη Βοστώνη για να καλύψω δημοσιογραφικά την σύλληψη του Κοσκωτά. Επιστρέφοντας  στη Νέα Υόρκη,  ο φίλος καθηγητής Κων. Γεωργίου, μου πρότεινε να επισκεφθούμε και να γνωρίσω τον Καζάν στο σπίτι του, στους 68 δρόμους στο Μανχάταν. Από την κουβέντα που έγινε, έμαθα, ότι πράγματι η  Μακαρθική Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών, ζήτησε στις 8-4-1952 από τον Καζάν, να κατονομάσει  καλλιτέχνες κομμουνιστές την περίοδο του 1936 όταν κι αυτός ήταν κομμουνιστής. Αρνήθηκε να πει ο,τιδήποτε. Η Επιτροπή, σε νέα πρόσκληση της, την Παρασκευή  11 Απριλίου, του έδειξε τη φορά αυτή, μία λίστα οκτώ  σεναριογράφων, σκηνοθετών και τον ρώτησε αν τους γνωρίζει. Είδε τη λίστα με τα εξής ονόματα : Clifford Odets, J. Edward Bromberg, Lewis Leverett, Morris Carnovsky, Phoebe Brand, Tony Kraber, Ted Wellman, Paula Miller.  Ναι, είπε, είναι γνωστοί μου, τους γνωρίζω, είμασταν μαζί. Στην επόμενη ερώτηση, αν εκείνο το διάστημα (1936), ήταν κομμουνιστές, απάντησε καταφατικά, νομίζω ναι, όπως είμασταν  τότε  αρκετοί...

Απάντηση στις διαδόσεις

 Από τους οκτώ της λίστας, ουδείς συνελήφθη. Αλλά μετά το τέλος του Μακαρθισμού, κάποιοι άλλοι ξεσάλωσαν! Διέδωσαν ότι ο Καζάν κατέδωσε  στην Επιτροπή λίστα οκτώ κομουνιστών καλλιτεχνών. Στο συκοφαντικό παραλήρημα ο Καζάν δεν απάντησε. Ήξερε οτι τον πολεμούν με ανέντιμα μέσα και προτίμησε την σιωπή. Κάποια στιγμή αναγκάστηκε κι  έκανε ολοσέλιδη καταχώρηση στους «New York Times» όπου εξήγησε τη στάση του. Κλήθηκε στην Επιτροπή να αναγνωρίσει κάποιους θεατρικούς συνεργάτες του. Δεν τους κατέδωσε, αφού ήδη η Επιτροπή ήξερε τα άτομα αυτά. Το μόνο που έκανε, ήταν να αποδεχτεί την γνωριμία μαζί τους.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ρέαλ Νιουζ

___________________________________________________

Ο ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΣ γάταρος δέν ἀνήκει σε ἐπαγγελματία δημοσιογράφο καί στηρίζεται στήν ἠθική ἱκανοποίηση της σταθερότητας των ἐπισκεπτῶν, χωρίς νά χρησιμοποιεῖ τεχνικές καί κόλπα γιά νά κερδίσει ἐπισκεψιμότητα, ἐπίσης δέν μ΄ ἀφήνει ἀδιάφορο ἡ ἄνοδος του.

Η ὑποστήριξή σας μπορεῖ, ὅπως βλέπετε, νά ἐκδηλωθεῖ καί με ἄλλον τρόπο κάθε φορά ποῦ θά ἔχετε τον ἐλάχιστο χρόνο.

Εὐχαριστῶ καί συνεχίζω με το ἴδιο ἀδέσμευτο καί ἀνεξάρτητο πνεῦμα...