Κώστας Τσενκελίδης

• Ο Ηλίας Πετανίδης εκφράζεται μέσα από τη μουσική του (φωτ.: αρχείο της εκπομπής «Ελπίδα +» στο πρώτο κανάλι της Κριμαίας)

Ο ποντιακής καταγωγής Ηλίας Πετάνοφ (Πετανίδης) που έχει κερδίσει τις καρδιές των συμπατριωτών του με τους ήχους που μαγεύουν τη στιγμή που το δοξάρι του αγγίζει την ποντιακή λύρα αλλά και με το πάθος που βγάζει στα τραγούδια του, είναι πια 71 ετών και έχει μια κόρη και έναν εγγονό που πήρε το όνομά του.

Ο ευτυχισμένος παππούς γεννήθηκε το 1945 στο ελληνικό χωριό Ντουμπόβαγια Μπάλκα στην περιφέρεια της Σταυρούπολης, στη Ρωσία.

Οι πρόγονοί του μετακινήθηκαν το 1864 από την Αργυρούπολη του Πόντου στο χωριό Σουλτάν της περιφέρειας της Σταυρούπολης, και το 1898 ίδρυσαν το ελληνικό χωριό όπου είδε και ο ίδιος το φως. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν λόγω των μετακινήσεων, η οικογένεια του Πετάνοφ αλλά και χιλιάδες άλλοι που πήραν τους ίδιους δρόμους εγκαταλείποντας την πατρίδα, κατάφεραν να διατηρήσουν τον πολιτισμό τους. Τελευταία όμως τα πράγματα έχουν αρχίσει να δυσκολεύουν.

Ο Ηλίας Πετανίδης κρατά την παράδοση παίζοντας και διδάσκοντας λύρα. Στο πρόσωπό του οι συμπατριώτες του βλέπουν τον ίδιο τον ποντιακό πολιτισμό. Σήμερα παραμένει στην περιφέρεια της Σταυρούπολης.

Μιλώντας παλιότερα σε συνέντευξή του στον συνεργάτη του pontos-news.gr στη Μόσχα Νίκο Σιδηρόπουλο, ο Ηλίας Πετανίδης είχε πει ότι η προσπάθεια που γίνεται για να διασωθεί η ποντιακή παράδοση δεν είναι αρκετή.

Είχε μάλιστα δηλώσει δυσαρεστημένος, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον.

«Η λύρα αυτήν την εποχή τραβάει το ενδιαφέρον πολλών νέων, όμως η νεολαία στις αρχές της δεκαετίας του '90 ήταν πιο δραστήρια και ήταν πρόθυμη να μάθει να χορεύει ποντιακούς χορούς. Παλιά μαζεύονταν τουλάχιστον εκατό παιδιά στους χορούς, ενώ τώρα με το ζόρι μαζεύουμε είκοσι. Οι νέοι στρέφονταν πιο πολύ προς τον ελληνικό πολιτισμό. Πολλοί από αυτούς εκδήλωναν την επιθυμία να μάθουν την ελληνική γλώσσα».

Η κριτική του απευθύνεται όχι μόνο στη νέα γενιά αλλά και στους παλαιούς που έχουν την ευθύνη της καθοδήγησης των νέων. «Τα παλαιότερα χρόνια εμείς οι λυράρηδες δεν θεωρούσαμε υποχρέωση τη διδασκαλία της ποντιακής λύρας στα νεαρά παιδιά. Το κάναμε εκ του φυσικού, και με πρωτοβουλία των ίδιων των νέων.

»Τότε είχαμε ανάγκη τον πολιτισμό. Τότε γινόταν κάποια προσπάθεια από όλους. Σήμερα η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει. Πρέπει να προσέχουμε γιατί θα κινδυνεύσουμε να χάσουμε τον πολιτισμό μας».

Παρά τη μικρότερη συμμετοχή των νέων στα πολιτιστικά δρώμενα, ο Ηλίας Πετανίδης δεν τα παρατάει και συνεχίζει να διδάσκει την κεμεντζέ. Εκτός από λυράρης, είχε δουλέψει και ως καθηγητής Ιστορίας σε σχολείο στην περιφέρεια της Σταυρούπολης. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το επάγγελμα του καθηγητή λόγω της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης. Έπρεπε οπωσδήποτε να βρει λεφτά για την οικογένειά του και έτσι έφυγε για να ένα διάστημα και εργάστηκε στην Κύπρο.

Η τέχνη της ποντιακής λύρας
«Η τέχνη της ποντιακής λύρας είναι ένα προνόμιο που μπορούν να κατακτήσουν λίγοι» έχει πει στη συνέντευξή του ο Ηλίας Πετανίδης. «Μέχρι και σήμερα έχω πολλούς μαθητές που εκδηλώνουν το ενδιαφέρον να μάθουν να παίζουν την κεμεντζέ. Όμως λίγοι από αυτούς στέκονται άξιοι συνεχιστές της τέχνης μου και ξέρουν όντως να παίζουν λύρα».

Ο Ηλίας Πετανίδης με τους μαθητές του

Κάθε σπουδαίος λυράρης βέβαια έχει και έναν πολύ καλό δάσκαλο που τον καθοδήγησε σωστά και του δίδαξε τα μυστικά της τέχνης του. Στην περίπτωση του Ηλία Πετανίδη ήταν ο πατέρας του, ο Ιβάν. «Ο πατέρας μου είχε ωραία φωνή. Ήξερε να κατασκευάζει μόνος του λύρες. Δεν έκανε όμως ποτέ καριέρα γιατί έζησε τον πόλεμο. Την εποχή του πατέρα μου υπήρχαν πολύ καλοί λυράρηδες όπως ο Στάθης Ταρεβέλας από την Τραπεζούντα και ο Φιόντορ Γκοργκοράντοφ. Σκοτώθηκαν όμως στο μέτωπο.

»Δυστυχώς, δεν καταγράψαμε κάπου τα τραγούδια τους για να διατηρήσουμε την κληρονομιά τους. Με την ίδρυση των συλλόγων εκείνη την εποχή είχαμε τη δυνατότητα να αναλάβουμε πρωτοβουλίες για να σώσουμε την παράδοσή μας. Και με δική μου ευθύνη όμως, κανείς δεν έκανε τίποτα».

Ο Ηλίας Πετανίδης πάντα με τη λύρα στα χέρια

Πίστη στην Ορθοδοξία
Αυτό που δεν πρέπει να χάσει ποτέ ο Έλληνας και πρέπει να το υπερασπιστεί πάση θυσία, σύμφωνα με τον Ηλία Πετανίδη, είναι η Ορθοδοξία. «Ο Έλληνας για μένα πρέπει να είναι “Έλληνας” με όλη την έννοια της λέξης αλλά ομοίως και ορθόδοξος. Ο πολιτισμός μας χτίστηκε πάνω στην Ορθοδοξία. Είναι η βαθιά μας κληρονομιά. Αλλά ποτέ δεν πρέπει να φτάνουμε στα άκρα. Καταλάβετέ το. Ο πατριωτισμός ή υπάρχει ή δεν υπάρχει. Δεν εμφανίζεται με τον ιδρώτα».

http://www.pontos-news.gr/article/158086/ilias-petanidis-apo-ti-stayroypoli-tis-rosias-kindyneyoyme-na-hasoyme-ton-pontiako

___________________________________________________

Ο ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΣ γάταρος δέν ἀνήκει σε ἐπαγγελματία δημοσιογράφο καί στηρίζεται στήν ἠθική ἱκανοποίηση της σταθερότητας των ἐπισκεπτῶν, χωρίς νά χρησιμοποιεῖ τεχνικές καί κόλπα γιά νά κερδίσει ἐπισκεψιμότητα, ἐπίσης δέν μ΄ ἀφήνει ἀδιάφορο ἡ ἄνοδος του.

Η ὑποστήριξή σας μπορεῖ, ὅπως βλέπετε, νά ἐκδηλωθεῖ καί με ἄλλον τρόπο κάθε φορά ποῦ θά ἔχετε τον ἐλάχιστο χρόνο.

Εὐχαριστῶ καί συνεχίζω με το ἴδιο ἀδέσμευτο καί ἀνεξάρτητο πνεῦμα...